Inkopers zijn van onschatbare waarde. Niet alleen voor de organisatie maar ook voor de leverancier. En toch worden inkopers vaak onderschat: ze worden nog steeds gezien als de mensen die verantwoordelijk zijn de voorraad nietjes, de pennen en het toiletpapier. Dat is niet terecht. Inkopers kunnen namelijk de wereld helpen veranderen.
Hoe? Door Maatschappelijk Verantwoord te gaan Inkopen. Door te laten zien wat hun inkoopkracht kan betekenen op het gebied van vermindering van de milieubelasting, op het betalen van eerlijke lonen, op het tegengaan van kinderarbeid en hoe zij hiermee bijdragen aan de continuïteit van de organisatie. Daarbij komt dat steeds meer consumenten hogere eisen stellen. Zij willen niet langer kleding kopen die gemaakt wordt onder slechte omstandigheden of door kinderhandjes. Steeds meer mensen gaan over tot de aanschaf van een elektrische auto. Organisaties in zowel de publieke als de private sector zullen het roer moeten omgooien. Ze zijn nog steeds te afhankelijk van fossiele grondstoffen. Deze raken niet alleen uitgeput, maar zullen in de nabije toekomst – juist door hun schaarste – steeds duurder worden. En daarmee komt de continuïteit van organisaties in geding.
Manifest Maatschappelijk Verantwoord Inkopen
Ook de overheid stelt steeds hogere eisen. Op 8 december 2016 hebben het Rijk, de Provincies, de Waterschappen en een groot aantal gemeenten het Manifest Maatschappelijk Verantwoord Inkopen ondertekend. Het Manifest MVI vervangt het Manifest Duurzaam Inkopen uit 2012. Afgesproken is dat de overheden die het Manifest MVI hebben ondertekend binnen 6 maanden niet alleen hun eigen ambities formuleren, maar ook een concreet Actieplan zullen hebben opgesteld, dat op de website van Pianoo zal worden gepubliceerd. Het wordt dus menens! Als u als ondernemer in aanmerking wilt komen voor een overheidsopdracht – en diezelfde Overheid koopt jaarlijks voor meer dan € 73 miljard in aan werken, leveringen en diensten – dan zult u als organisatie ook moeten kijken naar uw eigen inkoop en uw eigen productieproces.
Rol van de Inkoper
En juist daar is een belangrijke rol voor de inkoper weggelegd. In eerste instantie, door proactief aan te tonen wat de gevolgen op middellange termijn zijn van voortzetting van de huidige inkoopstrategie. Gaan prijzen van in te kopen grondstoffen en halffabricaten stijgen? Hoe zit het met de leveringstermijnen? Kan de continuïteit nog wel gewaarborgd als grondstoffen voornamelijk worden ingekocht bij landen of regimes die instabiel zijn of terrorisme steunen? Voor de voortzetting van de bedrijfsactiviteiten is een gegarandeerde aanvoer van grondstoffen of halffabricaten immers onontbeerlijk.
Mochten een of meer van bovengenoemde situaties spelen, dan is het de taak van de inkoper om aan te geven wat de eventuele alternatieven zijn en wat dit zou kunnen betekenen voor – bijvoorbeeld – het productieproces. Stel, u maakt nu gebruik van plastic, zoals we allemaal weten een grondstof die niet afbreekbaar is en daardoor zeer milieubelastend. De overstap van een grondstof als plastic naar een biobased grondstof die minder milieubelastend en makkelijk afbreekbaar is zal bijvoorbeeld gevolgen hebben voor uw machines en uw productieproces. Dat betekent waarschijnlijk hogere kosten in verband met aanpassing of vervanging van materieel. En het kan natuurlijk ook zo zijn dat de prijs van de biobased grondstof op dit moment nog duurder is dan die van plastic.
Aan de andere kant is het misschien ook mogelijk om juist goedkoper in te kopen. Immers, afval = grondstof. Wat het ene bedrijf als afval beschouwt en weggooit, kunt u misschien gebruiken als grondstof voor een van uw producten. De kans is dan groot dat u goedkoper aan uw grondstoffen komt dan wanneer u deze ‘virgin’ op de vrije markt zou aanschaffen. Overigens zijn er al op het Internet verschillende marktplaatsen waar restproducten en overschotten worden aangeboden.
Het is aan de inkoper om dit alles te onderzoeken en inzichtelijk te maken.
Toeleveranciers
Daarnaast heeft de inkoper een rol naar zijn toeleveranciers. Hij kan hen immers vragen om alternatieven die minder milieubelastend en meer maatschappelijk verantwoord zijn. Bij het inkopen kan hij dan niet alleen kijken naar de prijs, maar ook naar aspecten als milieu, arbeidsomstandigheden en fair trade. En niet alle aspecten hoeven even zwaar te wegen, toch? De inkoper hoeft niet alleen af te vinken op zijn Checklist of de toeleverancier wel of niet aan bepaalde eisen of wensen tegemoetkomt. Hij kan ook kwaliteitsaspecten als ‘milieu’, ‘arbeidsomstandigheden’ en ‘fair trade’ zwaarder laten wegen dan prijs. Op die manier dwingt de inkoper zijn toeleverancier om ook na te denken over zijn producten. In feite heeft de inkoper ook een verantwoordelijkheid naar de keten toe.
Overigens hoeft de inkoper gelukkig niet alles zelf te verzinnen. Er zijn diverse ‘tools’ op de markt waarmee hij de milieueffecten kan duiden. Sommigen daarvan richten zich op een bepaalde productgroep (bijvoorbeeld gebouwen), anderen op een bepaald thema (zoals vermesting). Al deze tools zijn door het RIVM geanalyseerd en met elkaar vergeleken. Op 16 maart 2017 zal het Symposium ‘Maatschappelijk Verantwoord Inkopen: Hoe doe ik dat?’ hieraan aandacht besteden.
Strategie
Organisaties kunnen hun continuïteit waarborgen door zich te onderscheiden van hun concurrenten, rekening te houden met nieuwe ontwikkelingen en maatschappelijk verantwoord te gaan ondernemen. En daarmee bedoel ik niet dat zij aan ‘window dressing’ moeten gaan doen. Dat heeft geen zin. En trouwens, dat zet toch geen zoden aan de dijk; de consument of afnemer kijkt daar toch op den duur dwars doorheen. Nee, maatschappelijk verantwoord ondernemen zal onderdeel moeten worden van de organisatiestrategie, van het DNA van de organisatie. En maatschappelijk verantwoord inkopen zal daar een belangrijke en zelfs onmisbare bijdrage aan moeten leveren. Want de inkoper weet wat de gevolgen zijn van voortzetting van de huidige – milieubelastende – strategie. De inkoper heeft de alternatieven onderzocht en is in gesprek gegaan met zijn toeleveranciers. De inkoper zal als adviseur en materiedeskundige een onmisbare bijdrage leveren aan de strategie van de organisatie, waarvan de continuïteit alleen kan worden gewaarborgd als deze rekening houdt met nieuwe ontwikkelingen en zich richt op de toekomst! Door maatschappelijk verantwoord te gaan inkopen, dragen inkopers niet alleen bij aan de continuïteit van hun organisatie, maar helpen zij de wereld ook te veranderen. Wat is inkopen toch een heerlijk vak!
